Albert Speer

25-11-10

Albert Speer, (Mannheim, 19 maart 1905 – Londen, 1 september 1981) studeerde onder andere aan de technische hogeschool München en waagde later ook een poging aan de Technische Hogeschool Berlijn. Nadat hij in 1931 lid was geworden van de NSDAP en al onder de indruk was van de toesprekende Adolf Hitler, verhuisde hij in 1932 naar Mannheim om zich daar te vestigen als architect. De opdrachten bleven echter uit, tot hij in 1933 door de partij werd gevraagd de meivieringen vorm te geven. Nadat hij met een geweldig idee kwam om een reeks zoeklichten recht omhoog te laten schijnen, raakte Hitler enthousiast en zo werd Speer Hitlers ‘huisarchitect’. 

Langzamerhand raakte hij goed bevriend met Hitler en mocht hij steeds meer en grootschaliger gaan ontwerpen. Hitler gaf hem zelfs de opdracht de grootste stad van de wereld te bouwen, in zijn plannen van het derde rijk zou Berlijn het centrale brein worden van Germania. Het was een tijd waarin de mensen eenzaam waren, individualisten, er waren geen richtlijnen; niemand wist waar ze heen moesten. Duitsland maakte een identiteitscrisis door, men probeerde een nieuwe mythe te creëren, de romantiek werd misbruikt om Duitsland nieuwe wortels en de mensen nieuw geloof te geven. Hitler was liefhebber van megalomaan grote gebouwen met minimalistisch neoclassistische bouwstijl. Deze stijl werd gebruikt om het vertrouwen van het volk terug te winnen, kenmerkend door de koppeling van schoonheid en waarheid, het was een soort beeld dat als wapen werd gebruikt voor het het veroveren van de geesten. In de nieuwe mythe werden mensen gemeten / bekeken of ze in ‘het’ plaatje pastte, zodra men ‘erbij’ hoorde, keek men er niet meer raar tegenaan en was het de doodnormaalste zaak. Men kon niet meer rationalistisch denken, maar werd bijna overdwelmd door Hitlers gedachtengang, Duitsland werd weer op de kaart gezet een beter leven zou volgen. Naast de grote gebouwen had Hitler ook een obsessie voor de georganiseerde massa, hij was van mening dat de massa op zichzelf een geluksgevoel mee gaf, bevrijdend zou werken, daarom was hij veel bezig met de hierachie. Dit zou tot in perfectie moeten worden nagestreefd, het schone beeld was ideaal en moest verspreid worden. Speer ging samen met Hitler andere bekijken om te kijken of het ‘schoon’ genoeg was en zou passen in het derde rijk, wanneer het niet voldoende werd geacht zou het met de grond gelijk gemaakt worden en herstructureerd worden. Zo gingen ze ook naar Parijs, waar Hitler nog enigszins tevreden over was en wel zou passen in zijn ideeën, zolang het maar niet groter dan Berlijn zou zijn. 

"Grosse Halle" gezien vanaf doorkijk triomf, maquette-foto

Speer ontwierp gigantische bouwwerken, vaak met verwijzingen naar de classistische architectuur maar met vernieuwende industriële technieken. Het was vooral een totaliserend beeld hoe de verscheidene bouwwerken samen stonden een vorm van uniformalisering. Juist door de massaalheid van de werken, werd benadrukt hoe klein de mens eigenlijk was ten op zichte van der Fürher men diende alleen als kleine schakel van de grote keten. Dit was duidelijk te zien in het ontwerp van Berlijn waar de grote volkshal centraal stond. Deze was als een soort tempel gesitueerd aan het einde van een grote promenade van het bahnhof naar de hal toe, aan deze lange wandelsroute lagen veel van Speers nieuwe ontwerpen om zo de uniformaliteit door te drukken. De wandeling is een soort film-scenario, waar men vanaf het bahnhof eerst een korte helling (de inleiding, interesse wekken) betreedt, om vervolgens langzaam steeds verder af te dalen naar de voet van de hal. Dit is de kern van de film waar een totaal verhaal wordt verteld en de spanning langzaam wordt opgebouwd, hierin komt de hal steeds dichterbij en blijkt als maar groter en groter te worden (ook mede door het hoogteverschil in de wandeling). Als laatste volgt de hal zelf wat wordt omschreven als de climax, de climax die misschien al helemaal is voorbereid door de wandeling waardoor het volk helemaal onder indruk / onder invloed is van het gigantische gebouw. Zo werd men min of meer door de architectuur onder invloed gebracht om bijna in een waas van onderdanigheid naar de toespraken van Hitler te luisteren.

Kort na de oorlog werd alles wat Speer gerealiseerd had met de grond gelijk gemaakt, de minimalistisch classitische stijl werd verdoemd, het waren herinneringen naar een hoofdstuk dat niet meer gelezen mocht worden. Als je er nu naar terug kijkt en de ontwerpen los koppelt van de narigheid van het nazisme, is er eigenlijk sprake van een fantastisch gebruik van de architectuur. Het is uiterst knap hoe men door middel van de architectuur het gedrag en gedachtengang van het volk kan beïnvloeden. Ten spijte dat juist zulke ontwerpen worden gemaakt in een tijd van negatieve gebeurtenissen, waardoor we vaak vergeten dat ze bestaan en niet gerespecteerd worden.

 Naar aanleiding van bekeken documentaire tijdens culturalisme-college 25nov2010 over albert speer

Waar zijn de barbaren?

18-11-2010

Kolakowski heeft het in deze tekst vooral over het eurocentrisme, het centraal stellen van de westerse/europese samenleving en het projecteren van westerse / europese waarden en normen op andere samenlevingen. De vraagstelling: “Waar zijn de barbaren?”, slaat op het feit dat vroeger vooral de barbaren op hun manier de wereld domineerden. Een barbaar, onbeschaafd en ruw persoon / woesteling, overheerste door zijn levensvisie uit te breiden, de overige visies waren niet goed en werden bruut aan de kant gezet. Hij zal proberen hoe dan ook, meestal met geweld, iemand te overtuigen van zijn levenswijze. Zo zou men zeggen, dat de sterke barbaren de wereld op den duur moeten overheersen, zij die sterk zijn en van zich af bijten overheersen. Kolakowski zegt echter dat de europese cultuur zal overheersen door haar autokritisch vermogen, door zichzelf vragen te blijven stellen over de eigen cultuur en de weigering een definitieve identiteit aan te nemen. Juist door vanuit een ander oogpunt naar je zelf te kunnen kijken, sta je voor verbetering open en past het zichzelf aan. Zo wordt een cultuur sterker en sterker en zal het blijven groeien. Tegenover de westerse cultuur staan de meer gesloten culturen als de islam, hierin geven de mensen zich volledig over aan God en leven volgens de wijze van de Koran. Één van de punten is dat men volledig achter hun geloof staat en niet open staat voor andere, deze levenswijze is HET. Deze cultuur bekritiseerd zichzelf niet, zoals de westerse, dus staat volgens Kolakowski eigenlijk stil in de ontwikkeling.

Hij is redelijk pro-Europa en overtuigd dat ooit Europa de wereld zal overheersen, maar vindt ook dat kleine culturen niet moeten uitsterven. Hij spreekt van een selectieve verbreding, dus juist door de goede dingen uit andere culturen te versterken en ook in je eigen cultuur te gebruiken. Als een cultuur uitsterft is dit onomkeerbaar, dus kan je beter proberen het goede eruit te halen en niets weg te gooien.

Ik zeg waarom je bemoeien met een andere cultuur, zonder dat je er ooit deel van uit hebt gemaakt? Men kan niet oordelen over iets waar men eigenlijk niet van weet wat het werkelijk is. Wij (westerlingen) beschouwen ook vaak onszelf als vanzelfsprekend en dat de rest van de wereld die anders is niet klopt, maar alles zo zou moeten dan als hier. Vaak wordt vergeten dat iedereen op een bepaalde manier opgroeit en wordt opgevoed met bepaalde normen en waarden, deze verschillen vaak per cultuur. Deze opvoeding beïnvloed een groot deel van hoe je denkt, zonder dat je het vaak in de gaten hebt. Je denkt volgens bepaalde patronen, normen en waarden zoals je die gewend bent, waardoor een andere cultuur daardoor vaak niet te begrijpen is.

Wij noemen onszelf vaak multiculturalisten in Nederland, wat staat voor het eigen cultuur bewaren maar ook juist het respecteren van een andere. Het ‘leven en laten leven’ komt hier vaak in terug. Toch zijn er in Nederland nog steeds veel mensen die niet zo denken, juist dat oude barbaarse in zich hebben en niet verder kijken dan hun neus lang is. Zoals Kolakowski juist zegt, is Europa superieur door de openheid naar andere culturen toe. Dit zou ook weer kunnen leiden naar het transculturalisme, waar men angst heeft om de eigen waarden niet genoeg te laten vallen, zich niet onderschikt en daardoor achterblijft op andere culturen.
Zelf zit ik het meest tussen een multiculturalist en transculturalist in, omdat ik vind dat je de cultuur waar ik in leef deels goed is, verbeterbaar en open sta voor andere. Daarin opgemerkt dat andere zeker niet verkeerd zijn, juist probeer ik ook vaak mezelf open te stellen voor andere culturen en ze te begrijpen, ondanks dat het een moeilijke opgave blijft. Naar mijn mening kun je beter te veel van je eigen cultuur eerst toegeven om een andere te ervaren, zodat je later (misschien wel rationalistisch) terug kunt koppelen naar je eigen standpunten en je eigen leefwijze weer te verbeteren.

Kolakowski Leszek, "Waar zijn de barbaren? De illusies van het universele culturalisme.", in: Wilt u achteruit naar voren gaan!, Kampen: Klemant/Pelckmans, 2007, p.47-68

guardians of the flutes kopen

Laatst vond ik ergens een site waar de docu voor 400 dollar te koop stond, deze kan ik helaas niet meer vinden. Maar inmiddels zie ik ook meerder internet pagina's waar die gewoon voor 15 euro wordt aangeboden. Vraag me toch af waar die 400dollar vandaan kwam,
van de andere kant, kopieer ik hem binnenkort op school gewoon.

Guardians of the flutes

11 november heeft Els ons de documentaire vertoont over de sambia-man, een stam hoog in de bergen van Nieuw Guinea. Zij zijn strijders in de jungle die bijzondere rituelen met zich meedragen. De mannen leven (totdat ze getrouwd zijn) gescheiden van de vrouwen, mede doordat de menstruatiesappen van de vrouwen de mannen zou vergiftigen. Na dat de man en vrouw in het echt met elkaar verbonden zijn, wonen ze wel samen, maar leven nog steeds vrij gescheiden. Zelfs de hut heeft van binnen een onzichtbare grens die niet gepasseerd mag worden door het andere geslacht. De kinderen groeien bij hun moeder op, de meisjes blijven daar, maar de jongens worden als ze oud genoeg zijn gescheiden van hun moeder. Ze gaan dan naar het mens-house om zich voor te bereiden op de inleiding, deze staat volledig in teken van de overgang van jongen naar strijder. De jongen worden gekoppelde aan een oudere tijdens het proces. Ze ondergaan veel tests en pijn, zodat ze voorbereid zullen zijn op het echte leven. Één van de rituelen die erbij komt kijken is wel een heel bijzondere, de sambia-man hebben van soort bamboe-stokken fluiten gemaakt waar zei bij op blazen, de jongen moeten aan deze fluiten zuigen. Later blijkt dat ze aan deze fluiten moeten zuigen om te oefenen, deze fluiten staan namelijk symbool voor het mannelijke geslachtsdeel. Verder in het ritueel moeten ze niet meer de plantaardige fluiten zuigen, maar wordt ze gedwongen de vleesige fluiten van hun oudere te zuigen. Er wordt hen verboden om er ooit over te praten, dit ritueel moet geheim blijven en mag niet naar buiten komen. Wanneer het inleidings-ritueel voorbij is worden de jongen door de ouderen gekoppeld aan een meisje, die wordt gestolen van een andere stam, om hier mee te trouwen.

Tegenwoordig is er meer westerse invloed gekomen in het dorp en zijn de rituelen aan het verwateren. De nieuwe generatie leeft niet volgens de oude tradities, maar leren meer moderne mogelijkheden. De ronde hutjes worden vervangen door vierkante, kinderen worden geschoold, jongens en meisjes leven samen. De moderne wind heeft echter ook invloed op het gedrag, zo werd er nu ineens een meisje verkracht door een jongen. Dit is natuurlijk ongelooflijk voor de sambia mensen.

Zo kan je als buitenstaander er op terug kijken en je afvragen of die westerse invloed wel goed is geweest. Men kan zeggen dat de opvoeding en samenleving verbeterd is, maar alle oude tradities zijn verloren en er worden meisjes verkracht. Van de andere kant kan gezegd worden dat volgens de oude tradities de jongentjes werden verkracht door de oudere mannen, maar verder een gezonde samenleving was. Misschien moeten wij als westerlingen zulke mensen in ere laten en hun ding laten doen, of moeten we juist ingrijpen en proberen te helpen?

 

Referentie:

Plaatskenmerk:

Extract:

Commentaar: